Dienstplichtingen van de Nationale Militie

door P.L. Leget-Kuijlen & J.N. Leget

De Gouverneur van Noord-Brabant richt zich ieder jaar tot de stedelijke en plaatselijke besturen van deze provincie met een lijst van nalatige dienstplichtigen van de Nationale Militie, met de bedoeling dezen op te sporen. Deze lijsten worden vermeld in het Provinciaal Blad voor Noord-Brabant. De lijsten bevatten, behalve naam, voornamen, geboorteplaats en - datum, ook nog de laatste woonplaats, plaats van loting, lotingsnummer, en - voor zoverre bekend hun signalement. Verder naam en verblijfplaats van ouders en voogden, het beroep van ouders en van dienstplichtige. Tenslotte nog een kolom "bijzonderheden". Zijn er personen die op de lijsten vermeld staan opgespoord, dan wordt bekend gemaakt wie dit zijn.¹⁾ Behalve in het Provinciaal Blad treffen we ook jaarlijks een copie van deze lijsten aan in de correspondentie met B & W. In deze correspondentie treffen we ook mededeling aan over dienstplichtigen die afgekeurd zijn voor de Nationale Militie. Zo vinden we bijvoorbeeld, dat op 3 maart 1848 Theodorus Pels, geboren te Orthen op 30 juni 1827, zoon van Henricus Pels, cremer, en Maria Mulders, na herkeuring afgekeurd is voor de militaire dienst wegens een misvormde hals.²⁾ Het jaar 1851 is het laatste jaar dat er in het Provinciaal Blad een lijst van nalatige dienstplichtigen verschijnt; daarna worden deze personen vermeld in het in 1852 opgerichte Algemeen Politieblad. Over de jaren 1845 t/m 1851 wordt nu een overzicht gegeven van op te sporen dienstplichtigen, onder weglating van signalement, lotingsnummer en plaats van loting. Over 1845 waren er geen nalatigen, zoals blijkt uit de circulaire van 6 november 1845.³⁾ 1846⁴⁾ Petrus Jacobus HUTZEN, geboren Amsterdam 9-3-1827, pianomaker, wonende te Parijs, zoon van Jacobus Hutzen, pianomaker te 's-Hertogenbosch, en Anna Maria Marijnen, bijzonderheden: bevindt zich te Parijs. Anthonij JANSEN, geboren Princenhage 24-2-1824, militair, wonende 's-Hertogenbosch, zoon van Hendrik Jansen, arbeider te Princenhage, en Barbara van Loenhout, bijzonderheden: gedeserteerd van het tweede regiment artillerie. Guilielmus Jacobus JOOS, geboren Mechelen (België) 20-10-1824, zeevarende, wonende te Batavia, zoon van Jacobus Joos en Dorothea van Aerenberg, bijzonderheden: voogd is Henricus Gerardus de Haan, gepensioneerd kapitein te 's-Hertogenbosch. Zou in Engelse dienst zijn. Andries LIGTER, geboren Oosterhout 23-4-1823, wonende 's-Hertogenbosch, zoon van wijlen Andries Ligter en Geerdina van Rijsewijk, bijzonderheden: was tijdens de loting in dienst van het tweede regiment artillerie. Op 12-10-1844 gedeserteerd. 1847⁵⁾ Frans Antoon BOUCHAT, geboren 's-Hertogenbosch 11-5-1824, wonende te Grave, zoon van Joseph Bouchat wonende te Grave, en Johanna Christina Schrijvers, bijzonderheden: was in militaire dienst; gedeserteerd in 1846; bevindt zich vermoedelijk in Zwitserland. Josef FALISE, geboren Nistelrode 13-3-1828, schaarslijper te Grave, zoon van Andries Falise en Margarethe Blavier, bijzonderheden: behoort tot een zwervende familie die te Grave gedomicilieerd is. Verblijf onbekend. Opgespoord in 1849.⁶⁾ Doede HENNING, geboren Bergen op Zoom 1-12-1827, wonende aldaar, zoon van Josephus Henning, kommies stedelijke belasting te Bergen op Zoom, en Hendrina Voorsmit,	199
bijzonderheden: gedeserteerd van het tweede regiment infanterie. Hubert HONINGS, geboren Mechelen, prov. Antwerpen 5-4-1826, wonende te Tilburg, zoon van Theodorus Maxmilianus Honings en Catharina Cools, bijzonderheden: Gedeserteerd van het zevende regiment infanterie. Petrus Johannes JASPERS, geboren Putte 28-3-1828, arbeider te Putte, zoon van Maria Catharina Jaspers, arbeidster wonende te Putte, bijzonderheden: bevindt zich in België. Jacobus Constantinus MEUFFELS, geboren Son 1-1-1827, wonende te 's-Hertogenbosch, zoon van Vincentius Meuffels, koperslager te Tilburg, en Adriana van Berkel, bijzonderheden: Deserteur van het tweede regiment artillerie. Wilhelmus Johannes Lambertus STEENOVEN, geboren Tilburg 25-10-1827, wonende aldaar, zoon van Johannes van Steenoven en Petronella van Poppel uit Tilburg, bijzonderheden: in februari 1847 als schippersknecht naar Duitsland vertrokken en niet teruggekomen. Opgespoord in 1850.⁷⁾ 1848⁸⁾ Jacobus VAN DEN AVERT, geboren Roosendaal 15-4-1827, timmerman, zoon van Gijsbert van den Avert, blauwverver, en Anna Catharina Roosendaal, bijzonderheden: met zijn ouders naar België vertrokken. Johan Frederick BRUSCHWEILER, geboren 's-Hertogenbosch 15-5-1829, landbouwer, zoon van Joseph Anton Aloijs Bruschweiler en Maria Sophia Bauer, beiden overleden, bijzonderheden: voogden zijn de regenten van de armen te 's-Hertogenbosch. Was door het armbestuur uitbesteed, heeft zijn kosthuis verlaten en tot heden is zijn verblijfplaats onbekend. Gerardus COENEN, geboren Boekel 10-3-1828, landbouwer, zoon van Theodorus Coenen, landbouwer te Boekel, en Johanna van den Burgt, bijzonderheden: in begin 1848 met zijn ouders uit Boekel vertrokken, waarschijnlijk naar Noord-Amerika. Henricus VAN DE HEIJ, geboren Zeeland 2-6-1829, landbouwer, zoon van Henricus van de Heij, landbouwer in Noord-Amerika, en Petronella van Bree, bijzonderheden: met zijn ouders naar Noord-Amerika vertrokken. Laurens JONKERS, geboren Bergeijk 3-8-1827, zoon van Cornelis Jonkers, werkman te Bergeijck, en Maria van Poppel, bijzonderheden: gedeserteerd van de marine, is vermoedelijk in België. Petrus VAN OEVELEN, geboren Roosendaal 17-12-1829, zoon van Petrus van Oevelen, arbeider te Roosendaal, en Cornelia van Roosendaal. Martinus Hendricus POMPE, geboren 's-Hertogenbosch 29-5-1829, student te Brugge, zoon van Theodorus Hendricus Pompe, koopman wonende 's-Hertogenbosch, en Catharina Maria Elisabeth Halewijn, bijzonderheden: studerend in België. Johannes VAN POPPEL, geboren Loon op Zand 25-11-1829, venter met matten, zoon van Johannes van Poppel, venter van matten te Loon op Zand, en Elisabeth Damen, bijzonderheden: gearresteerd. Voor één jaar vrijgesteld: te klein.⁷⁾ Johannes RIJKEN, geboren Dussen 9-1-1826, schippersknecht, zoon van Bastiaan Rijken, wonende te Dussen, bijzonderheden: als schippersknecht uit Dussen vertrokken, verblijfplaats onbekend. Adrianus Henricus Davidus WEPSTER, geboren Breda 9-10-1828, van beroep Herenoppasser in Oost-Indië, zoon van wijlen David Cornelis Wepster en Maria Geertruijd Hoogenwerff, zonder beroep, wonende Breda, bijzonderheden: als matroos op reis. N.B.: In 1849 is de oproep herhaald; dan wordt vermeld: zeevarend. 1849⁹⁾ Franciscus Henricus Martinus MUNSTER, geboren 's-Hertogenbosch 12-11-1827, looier te Dongen, zoon van Martinus Antonius van Munster, koopman te 's-Hertogenbosch, en	200
Maria Elisabeth van der Meulen, bijzonderheden: bevindt zich als geestelijke in een klooster in België. Gerrit TER POORTEN, geboren Breda 14-12-1830, zeevarende, zoon van Alexander ter Poorten en Maria Gerardina van Steenbergen, beiden overleden, bijzonderheden: voogden zijn de regenten van het Gereformeerde Weeshuis te Breda. Op reis naar Oost-Indië. In de loop van 1850 ingelijfd.⁷⁾ 1850¹⁰⁾ Willem VAN BERGEN, geboren Drunen 20-9-1829, zoon van Willem van Bergen en Johanna Brands, beiden overleden, bijzonderheden: naar Noord-Amerika vertrokken. Adriaan VAN DONGEN, geboren Oosterhout 15-12-1829, dagloner te Breda, zoon van Cornelis van Dongen en Cornelia Cavé, wonende te Breda, bijzonderheden: verblijf onbekend. In de loop van 1850 opgekomen.¹²⁾ Herodus Samuel HARTOGENSIS, geboren 's-Hertogenbosch 27-10-1829, klerk te Noord-Amerika, zoon van Samuel Hartogensis, commissionair te 's-Hertogenbosch, en Engeltje Hartog Lewijt, bijzonderheden: in Noord-Amerika. Jan VAN PEER, geboren Capelle 5-11-1829, schoenmaker te Rijssel, zoon van Adriaan van Peer, stalknecht, en Cornelia Quirijns, bijzonderheden: bevindt zich te Rijssel. Uit hoofde van ziekte niet op de eerste zitting, noch later voor de militieraad kunnen verschijnen. Wilhelmus Johannes Lambertus VAN STEENOVEN, geboren Tilburg 25-10-1827, schippersknecht, zoon van Johannes van Steenoven, dagloner te Tilburg, en Petronella van Poppel, bijzonderheden: in september 1849 naar Duitsland gevaren en nog niet teruggekeerd. Ingelijfd in 1850.⁷⁾ Johannes VAN VEGHEL, geboren Boekel 10-3-1831, wever, zoon van Peter van Veghel uit Boekel, en Helena Andries Strijbosch, bijzonderheden: op 20-4-1850 met ouders naar Noord-Amerika vertrokken. 1851¹¹⁾ Martinus DENSEN, geboren Boxmeer 30-11-1832, dagloner, zoon van Johannes Josephus van Densen, voerman te Boxmeer, en Anna Maria Bos, bijzonderheden: naar Noord-Amerika gegaan. Cornelis VAN HOOF, geboren Zeelst 14-12-1832, wonende te Bladel, zoon van Hendrik van Hoof, bouwman te Bladel en Maria van Breugel, bijzonderheden: heeft voor 4 jaar de gemeente verlaten; is later wegens landloperij gecondemneerd en naar de kolonie van weldadigheid te Veenhuizen overgebracht. Hieruit heeft hij zich verwijderd. Verblijfplaats onbekend. Adrianus Johannes DE KONING, geboren Bergen op Zoom 24-4-1832, varensgezel te Halsteren, zoon van Adriaan de Koning en Adriana Middelkamp, beiden overleden, bijzonderheden: voogd is Gerardus Sebregts, boerenknecht te Halsteren. Sedert 1849 uit de gemeente vertrokken. Geëngageerd als lichtmatroos te Antwerpen. Naam van het schip en de verblijfplaats onbekend. Theodorus JANSSEN, geboren Oss 2-5-1828, theologant, zoon van Gerardus Janssen, blauwverver te Oss, en Ardina Timmermans, bijzonderheden: heeft met het volbrengen van het 23ste levensjaar niet bewezen in de geestelijke stand te zijn getreden. Opgeroepen voor de dienst, doch niet verschenen. Antonius Daniel NEDERVEEN, geboren 's-Hertogenbosch 30-10-1832, lijstenmaker aldaar, zoon van Theodorus Nederveen, barbier te 's-Hertogenbosch, en Maria Gertrudis van Els, bijzonderheden: voortvluchtig ten gevolge van een tegen hem uitgevaardigd bevel tot gevangenneming. Gijsbertus DE VRIES, geboren Besoijen 22-5-1831, onderwijzer te Waalwijk, zoon van Jacobus de Vries, overleden, en Hednrika Zoethout, zonder beroep te Waalwijk, bijzonderheden: heeft zich te Brugge in een godsdienstig gesticht begeven, en	201
schijnt bestemd te zijn voor Noord-Amerika, waarheen hij vermoedelijk al is vertrokken.	202

Noten
1.	Meestal in december gepubliceerd.
2.	Nieuw Administratief Archief, Correspondentie B&W, agenda nr. 251. G.A. 's-Hertogenbosch.
3.	Provinciale Bladen (1845) circulaire 112.
4.	Prov. Bladen (5-11-1846) circ. 106.
5.	Prov. Bladen (29-10-1847) circ. 98.
6.	Prov. Bladen (28-12-1849) circ. 120.
7.	Prov. Bladen (12-12-1850) circ. 127.
8.	Prov. Bladen (30-10-1848) circ. 97.
9.	Prov. Bladen (25-10-1849) circ. 97.
10.	Prov. Bladen (24-10-1850) circ. 116.
11.	Prov. Bladen (27-10-1851) circ. 116.
12.	Prov. Bladen (22-12-1851) circ. 135.

Genealogisch Tijdschrift voor Oost-Brabant 3 (1988) 199-202

Bossche Encyclopedie |